zasady wykupu tzw. „resztówki” – część I. 23 lipca, 2020. Z odszkodowaniami za wywłaszczenie nieruchomości, które zostały przejęte pod realizację inwestycji drogowej na podstawie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (decyzji ZRID) i specustawy drogowej, związane jest zagadnienie tzw. ”resztówki” oraz jej By dostać odszkodowanie za grunty zajęte pod drogi, nie trzeba ich szczegółowo wyliczać. Reklama REKLAMA: automatycznie wyświetlimy artykuł za 15 sekund. Trybunał Konstytucyjny odebrał wczoraj ostatecznie nadzieję na przywrócenie terminu w sprawie roszczeń o odszkodowania za działki przejęte przed laty pod drogi Jak wyjaśniono, w zależności od obowiązującej stawki procentowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste, określonej stosownie do wskazanego w umowie celu (0,3 proc., 1 proc., 2 proc., 3 "Budowa obwodnicy w ciągu drogi krajowej", odszkodowanie, które otrzyma podatnik za przejętą nieruchomość oraz zasiewy, będzie stanowić wynagrodzenie z tytułu podlegającej opodatkowaniu VAT "dostawy towarów" (gruntu i zasiewów). Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. Na rozprawie w dniu [] maja 2007 r. pełnomocnik uczestniczki postępowania K. M. wnosił o uchylenie zaskarżonej decyzji, podnosząc że w prowadzonym przez organ pierwszej instancji postępowaniu doszło do naruszenia art.10 kpa, nie przeprowadzono rozprawy administracyjnej a ponadto wskazał, że w chwili obecnej nieruchomości przejęte pod drogi mają dużo wyższą wartość a Podał, że z analizy wcześniejszych postępowań prowadzonych przez organ w zakresie ustalania odszkodowań za grunty przejęte pod drogi gminne na terenie gminy D., na podstawie decyzji zezwalającej na realizację inwestycji drogowej w roku 2015, wynika, że za działki położone w obrębie D. ustalono odszkodowanie w kwocie 30 zł/m2, a w Stało się tak na mocy ustawy zas termin ubiegania sie o odszkodowanie za grunty przejęte pod drogi publiczne upłynął w roku 2005, tak na marginesie. Takiej drogi oczywiście nie możesz zagrodzic gdyz nie masz do niej zadnych praw, nie mozesz tez w żaden sposób zmieniac jej przebiegu. Podaniem z 13 lipca 2009 r. Z. C. wystąpiła do Wójta Gminy R. z wnioskiem o odszkodowanie za grunty wydzielone pod drogi gminne, które stały się własnością Organ stwierdził, że mimo decyzyjnego orzekania o odszkodowaniu za grunt przejęty pod drogi w wyniku podziału nieruchomości, w doktrynie prawa i orzecznictwie dominuje pogląd, iż w razie braku szczególnego uregulowania oddziaływania upływu czasu na roszczenie odszkodowawcze z tytułu przejęcia nieruchomości pod drogi w wyniku xUI0o. Jeśli jakimś cudem wciąż śpisz spokojnie i nieświadomie… najwyższy czas zacząć martwić się inflacją. We wrześniu 2021 roku inflacja w Polsce sięgnęła do 5,8% (najwięcej od przeszło 20 lat). Według ekonomistów na początku przyszłego roku inflacja konsumencka przekroczy 6%. Inwestorzy od kilku miesięcy przeszukują rynek pod kątem instrumentów, które zabezpieczą kapitał przed utratą wartości. Czy inwestycja w grunt jest dobrym pomysłem? Czy można zrobić to bez „brudzenia rąk”, za jednym kliknięciem? Sprawdzamy! Ważne założenie: analizie poddane zostaną jedynie grunty orne. Po pierwsze dlatego, że chce zminimalizować wpływ wzrostu cen domów i mieszkań (jaki obserwujemy w przypadku działek budowlanych, czy rekreacyjnych). Po drugie grunty rolne są z reguły tańsze niż pozostałe kategorie, więc prawdopodobnie będą w zasięgu portfela większej ilości inwestorów. Ważna uwaga: istnieje oczywiście możliwość odrolnienia gruntu - wiąże się to z dużą liczbą formalności oraz opłatami, a pozytywna decyzja nie jest gwarantowana. Kosztowna jest również kwestia podłączenia mediów. Więcej o procedurze odralniania tutaj, natomiast na potrzeby wstępnej analizy inwestycji należy pamiętać, że na cenę gruntu ornego wpływać będzie, ogólnie ujmując, potencjał przekształcenia w grunt pod budowę. Dlaczego grunt miałby być lepszy od złota czy akcji? Pierwsze co w kontekście inflacji nasuwa się na myśl wielu obserwatorom rynku to złoto. Być może przekonanie to ma swój początek w czasach, gdy pieniądz był ekwiwalentem złota, a pierwsze próby rozdziału kończyły się właśnie utratą wartości monety. Drugą opcją, z którą porównywać będziemy grunty Data publikacji: 2019-02-14 Odszkodowanie otrzymane za grunty przejęte pod drogę gminną stanowi przychód z innych źródeł. W niektórych przypadkach przychód ten może korzystać ze zwolnienia z PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 updof. Potwierdził to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji, której fragment przedstawiamy. MF Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie ... W przypadku przejęcia działki gruntu na cele budowy drogi gminnej właścicielowi przysługuje odszkodowanie. Odszkodowanie to co do zasady się nie przedawnia. Jego wysokość określona jest szczegółowymi przepisami prawa. Wypłata odszkodowania następuje czasami na podstawie porozumienia z gminą, lecz w wielu przypadkach konieczne jest jego dochodzenie na drodze specjalnego postępowania albo nawet na drodze postępowania sądowego. Poniżej przedstawione zostaną pokrótce wszelkie najistotniejsze kwestie związane z uzyskiwaniem odszkodowania za przejęcie gruntu pod drogę gminną. Kiedy można wywłaszczyć nieruchomość Wydzielenie działki pod budowę drogi gminnej związane jest zawsze z dokonaniem podziału geodezyjnego nieruchomości, na której projektowana jest droga. Podstawą podziału może być: – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym przewidziane jest przeznaczenie określonych gruntów na drogi gminne, – decyzja o warunkach zabudowy terenu, – decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego, – decyzja o realizacji inwestycji drogowej na podstawie specustawy drogowej. Procedura ustalenia odszkodowania w specustawie drogowej Ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tzw. specustawa drogowa) przewiduje szczególny tryb ustalania i wypłaty odszkodowania. Żeby skorzystać z tego trybu, należy się najpierw upewnić, czy droga, która powstaje na wywłaszczonej nieruchomości jest budowana zgodnie z tą ustawą. Ustawa przewiduje wiele uproszczeń w celu przyspieszenia wykonywania przez państwo lub jednostki samorządu terytorialnego inwestycji drogowych. Zgodnie z art. 12 ust. 1 decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej zatwierdza się podział nieruchomości. W przypadku budowy drogi gminnej, wydzielony teren przechodzi na własność gminy na podstawie 12 ust. 4 pkt 2 ustawy z chwilą, kiedy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Następnie ten sam organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (w odniesieniu do drogi gminnej będzie to starosta) winien wydać decyzję o ustaleniu odszkodowania za wywłaszczenie. Zgodnie z ustawą decyzja ta powinna być wydana 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Odszkodowanie za przejęcie drogi gminnej przysługuje co do zasady właścicielowi nieruchomości oraz osobie, której przysługuje prawo rzeczowe na nieruchomości (czyli np. służebność, użytkowanie lub hipoteka). Jeżeli decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 60 dni od dnia nadania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności. Na wniosek osoby zainteresowanej możliwa jest wypłata zaliczki na poczet odszkodowania w wysokości 70 % odszkodowania w terminie 30 dni od złożenia wniosku. Wysokość odszkodowania według specustawy drogowej Według podstawowej wytycznej dotyczącej ustalania wysokości odszkodowania w tym przypadku, odszkodowanie to powinna się ustalać według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania. Ustawa zawiera też regulacje dotyczące uwzględnienia np. wartości hipoteki, którą obciążona jest wywłaszczona nieruchomość. W tym przypadku właściciel nieruchomości dostanie odszkodowanie pomniejszone o wartość pozostałej do spłaty wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Ustawa przewiduje też bonus w wysokości 5 % (zwiększenie odszkodowania), jeśli właściciel wyda nieruchomość odpowiednio szybciej, czyli w terminie 30 dni od dnia: – doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji celu publicznego, – doręczenia postanowienia o nadaniu decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności, – w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Proponowana dodatkowa gratyfikacja finansowa ma na celu przyspieszenie procesu przejęcia drogi przez gminę. Dodatkowo, jeśli decyzja dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym znajdują się lokale mieszkalne, wysokość odszkodowania przysługującego właścicielowi powiększa się o kwotę 10 000 zł. Procedura określona w ustawie o gospodarce nieruchomościami Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w celu wywłaszczenia nieruchomości przewiduje procedurę wywłaszczenia nieruchomości w art. 112 i następnych. Zgodnie z art. 114 procedura administracyjnego wywłaszczenia nieruchomości pod drogę winna być poprzedzona rokowaniami z właścicielem w celu nabycia nieruchomości w drodze umowy. Często jednak mamy do czynienia z przejęciem gruntu pod drogę z mocy samego prawa. Następuje to na mocy decyzji o podziale nieruchomości, a jej skutki zostały określone w art. 98 ustawy. Zgodnie z tym przepisem „działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne”. Z uwagi na fakt, że przejście gruntu rzecz gminy następuje na podstawie samej decyzji, nie jest konieczne jakiekolwiek inne postępowanie czy też urzędowe potwierdzenie tego stanu w jakiejkolwiek innej decyzji. To sprawia, że niejednokrotnie właściciele gruntów nie są nawet do końca świadomi dokonanego wywłaszczenia, a gminy nie spieszą się z dokładnym wyjaśnieniem sytuacji prawnej, licząc po cichu na uniknięcie konieczności wypłaty niemałego czasem odszkodowania. Warto tu też dodać, że przejście prawa własności na rzecz gminy następuje z mocy prawa. Wpis prawa własności w księdze wieczystej ma wyłącznie charakter deklaratoryjny (tak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 19 kwietnia 2018 r., sygn. II SA/Gd 61/18). Rokowania w celu ustalenia odszkodowania W powyższej sytuacji ustawa przewiduje, że wysokość odszkodowania zostanie ustalona pomiędzy właścicielem przejętej działki a gminą na drodze obopólnego porozumienia. W tym celu strony powinny przystąpić do rokowań. Często jednak bywa, że rokowania te nie doprowadzają do satysfakcjonującego rezultatu. Wtedy pozostaje dochodzenie odszkodowania według ogólnych zasadach dotyczących wywłaszczenia. Wysokość odszkodowania ustalana jest w drodze decyzji administracyjnej przez starostę. Niemniej, odpowiednie prowadzenie rokowań jest bardzo ważnym etapem, nawet jeśli zakończyłyby się one niepowodzeniem. Od tego bowiem zależy, czy w ogóle będzie można wystąpić z wnioskiem o ustalenie odszkodowania przez starostę. Może się nawet okazać, że wystąpienie z wnioskiem do starosty będzie przedwczesne, co spowoduje stratę całego dość długiego okresu rokowań i postępowania administracyjnego. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 22 stycznia 2020 r. (sygn. IV SA/Po 867/19) „dopiero jeżeli do uzgodnienia nie dojdzie, wówczas na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie jest ustalane przez starostę w drodze decyzji, według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczeniu nieruchomości. Dlatego w takim przypadku uprzednie przeprowadzenie rokowań jest obligatoryjne i musi zostać udokumentowane”. Zasady ustalania odszkodowania Ustawa o gospodarce nieruchomościami zawiera szereg przepisów dotyczących zasad ustalenia wysokości odszkodowania. Co ważne, przepisy te mają także w dużej mierze zastosowanie do wywłaszczenia dokonywanego w opisanym wyżej trybie specustawy. Zgodnie z art. 130 ustawy wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku podziału w trybie art. 98 ustawy dla ustalenia wysokości odszkodowania przyjmuje się stan i przeznaczenie nieruchomości w dniu wydania decyzji o podziale. Podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi co do zasady wartość rynkowa nieruchomości. Przy jej określaniu uwzględnia się w szczególności jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami. Rozporządzenie w sprawie wyceny nieruchomości Dla ustalenia odszkodowania w przypadku drogi gminnej szczególne znaczenie będzie miało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. Nr 207, poz. 2109 z późn. zm.). Generalnie rozporządzenie to określa rodzaje metod i technik wyceny nieruchomości oraz sposoby określania wartości nieruchomości dla różnych celów, w tym dla celu wywłaszczenia. Podstawowe znaczenie w przypadku wyceny nieruchomości dla inwestycji drogowych ma jednak art. 36 Rozporządzenia, zgodnie z którym przy ustalaniu odszkodowania np. za grunt przejęty pod drogę gminną uwzględnia się: stan nieruchomości z dnia wydania decyzji, ceny nieruchomości z dnia ustalenia odszkodowania,przeznaczenie nieruchomości zgodnie z art. 154 ustawy bez uwzględnienia ustaleń decyzji, (czyli w praktyce przeznaczenie będzie najczęściej określone w miejscowym planie). W przypadku, gdy na dzień wydania decyzji dany grunt był już przeznaczony na realizację inwestycji drogowej (czyli np. w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego), kluczowe znaczenie ma art. 36 § 4, a właściwe jego końcowa część. Wynika z niego, że jeśli określenie wartości nieruchomości jest możliwe przy uwzględnieniu cen transakcyjnych nieruchomości drogowych to wysokość odszkodowania powinna być przeprowadzona właśnie na tej podstawie. Dopiero gdy jest to niemożliwe, wartość rynkową określa się, przyjmując przeznaczenie nieruchomości przeważające wśród gruntów przyległych. Wykładnia tego przepisu jest podstawą licznych sporów pomiędzy właścicielami nieruchomości a organami, gdyż przyjęcie poglądu w myśl którego wartość nieruchomości byłaby określana w odniesieniu do gruntów przyległych automatycznie sprawiłoby, że właściciel gruntu mógłby uzyskać znacznie wyższe odszkodowanie. Wynika to po prostu z tego, że drogi gminne często powstają w otoczeniu gruntów budowlanych, mieszkaniowych lub inwestycyjnych. Natomiast ceny transakcyjne nieruchomości drogowych, dostępne najczęściej w oficjalnych wykazach, zostały jednak ustalone często sztucznie, stąd również ustalone odszkodowanie bywa niesatysfakcjonujące. Z najnowszych orzeczeń podsumowujących powyższe zagadnienie warto tu przytoczyć Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 lutego 2020 r. (sygn. I OSK 200/20): „Punktem wyjścia przy ustalaniu wartości rynkowej nieruchomości wydzielonej pod drogę publiczną, która na dzień wydania decyzji była przeznaczona pod inwestycję drogową, jest porównanie cen transakcyjnych nieruchomości drogowych. Tylko brak wystarczających danych odnoszących się do tego typu transakcji umożliwia odstąpienie przez rzeczoznawcę od tego sposobu wyceny i dokonanie jej przy wykorzystaniu danych dotyczących transakcji nieruchomościami o przeznaczeniu przeważającym wśród gruntów przyległych do szacowanej nieruchomości”. Co więcej sądy administracyjne zwracają uwagę, że analiza rynkowa powinna sięgać aż do rynku całego województwa, jeśli brak jest danych na rynku lokalnym. Tak przyjął Naczelny Sąd Administracyjny z dnia 26 lutego 2020 r. (sygn. I OSK 216/20): „Szacując wartość nieruchomości drogowej, rzeczoznawca winien wyczerpać możliwość kierowania się cenami transakcyjnymi nieruchomości przeznaczonych pod inwestycję drogową nie tylko z rynku lokalnego, a więc gminnego i powiatowego, ale także z rynku regionalnego, tj. wojewódzkiego”. Przyjęte przez sądy administracyjne stanowisko jest krytykowane przez wielu właścicieli domagających się wyższego odszkodowania. W praktyce jednak wynika z niego, że – o ile nie uda się przełamać tej dominującej linii orzeczniczej sądów administracyjnych – najczęściej będzie możliwe znalezienie nieruchomości podobnych dla celów wyceny w ujęciu porównawczym i określenie na tej podstawie wysokości odszkodowania. Podsumowanie W celu uzyskania słusznego odszkodowania za przejętą przez gminę drogę konieczne jest zapoznanie się z szeregiem aktów prawnych. Przede wszystkim konieczne jest ustalenie procedury, w ramach której gmina przejęła działkę. Dopiero później można zastanawiać się nad kalkulacją oraz sposobem ustalenia odszkodowania. Na jego wartość będzie miało wpływ dokładne określenie charakterystyki wywłaszczonej działki gruntu. Powyższe zestawienie przepisów oraz przykładów nie traktuje tematu w sposób wyczerpujący. Do rozpatrzenia konkretnego przypadku niezbędna jest całościowa ocena przepisów prawa, a także analiza orzecznictwa sądów administracyjnych w podobnych sprawach. < Zdaniem Ministra Finansów wywłaszczenie gruntów, podlega opodatkowaniu VAT, gdy wywłaszczana osoba działa w charakterze podatnika VAT. Odszkodowanie (w kwocie brutto) z tytułu stanowi wynagrodzenie z tytułu podlegającej opodatkowaniu VAT dostawy gruntu. Jednak zwolnieniem z VAT jest objęta dostawa (tj. w tym przypadku wywłaszczenie), której przedmiotem jest grunt niezabudowany o przeznaczeniu innym niż budowlane (np. grunt rolny, czy leśny). Wywłaszczanie nieruchomości (w tym gruntów rolnych) – co z VAT Na niejasności związane z opodatkowaniem VAT wywłaszczanych nieruchomości (w tym gruntów rolnych) pod drogi i gazociąg zwrócił uwagę poseł Zbigniew Ajchler w interpelacji z 4 grudnia 2018 r. Poseł poinformował, że aktualnie w Wielkopolsce trwa budowa drogi ekspresowej nr 5 oraz gazociągu z północy na południe, a dla potrzeb tych budów mocą decyzji administracyjnych przejmowane (wywłaszczane) są grunty rolne. Wywłaszczane grunty podlegają wycenie rzeczoznawcy powoływanego przez podejmującego decyzję. Na podstawie decyzji rzeczoznawcy właściciel otrzymuje odszkodowanie za przejęcie gruntów. Większość właścicieli przejmowanych gruntów jest podatnikami VAT. Zgodnie z art. 42 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT takie przejęcie gruntów rolnych winno być zwolnione z podatku, gdyż podatnik nie dysponuje decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Jednak zdaniem posła interpretacja części służb skarbowych jest inna - twierdzą, że w przypadku przeznaczenia przez przejmującego grunty rolne pod budowę dróg lub sieci gazociągu należy zapłacić podatek. W związku z powyższym poseł zadał pytanie Ministrowi Finansów czy grunty rolne są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, a jeżeli podlegają, to czy podatnik winien otrzymać jako odszkodowanie wartość wyliczona przez rzeczoznawcę plus 23 % VAT? Polecamy: Biuletyn VAT Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata Wywłaszczenia nieruchomości są opodatkowane VAT – grunty rolne korzystają ze zwolnienia 2 stycznia 2019 r. na interpelację odpowiedział (w imieniu Ministra Finansów) Filip Świtała, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. Minister zwrócił uwagę na kluczowe w tym zakresie przepisy ustawy o VAT. W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Czynności wymienione w art. 5 ustawy o VAT – w tym także dostawa gruntów - podlegają opodatkowaniu VAT pod warunkiem, że wykonywane są przez podatnika działającego w takim charakterze, czyli w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej). Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Na podstawie natomiast art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej2 – dalej „dyrektywa 2006/112/WE” – opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze. Zgodnie z powyższym (zdaniem Ministra Finansów) wywłaszczenie gruntów, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdy grunty te są dostarczane przez podatnika (wywłaszczonego) działającego w takim charakterze. Natomiast odszkodowanie, które otrzyma podatnik z tytułu wywłaszczenia, będzie stanowić wynagrodzenie z tytułu podlegającej opodatkowaniu VAT dostawy gruntu. Minister Finansów przytoczył też reprezentatywne orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w tym zakresie. W wyroku w sprawach połączonych C-180/10 Słaby i C-181/10 Kuć TSUE orzekł 15 września 2011 r., iż: „Dostawę gruntu przeznaczonego pod zabudowę należy uznać za objętą podatkiem od wartości dodanej na podstawie prawa krajowego państwa członkowskiego, jeżeli państwo to skorzystało z możliwości przewidzianej w art. 12 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2006/138/WE z dnia 19 grudnia 2006 r., niezależnie od częstotliwości takich transakcji oraz od kwestii, czy sprzedawca prowadzi działalność producenta, handlowca lub usługodawcy, pod warunkiem że transakcja ta nie stanowi jedynie czynności związanej ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 dyrektywy 2006/112, zmienionej dyrektywą 2006/138, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeżeli sprzedaż ta następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby. Natomiast jeżeli osoba ta w celu dokonania wspomnianej sprzedaży podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2006/112, zmienionej dyrektywą 2006/138, należy uznać ją za podmiot prowadzący „działalność gospodarczą” w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od wartości dodanej.” Zdaniem Ministra Finansów konkluzje wynikające z ww. orzeczenia TSUE mają zastosowanie również do kwestii sposobu opodatkowania czynności przeniesienia własności nieruchomości rolnej (w drodze wywłaszczenia za odszkodowaniem), przeznaczonej na potrzeby budowy dróg, autostrad, gazociągu, itp. Zatem trzeba wskazać, że art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT zwalnia od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. Przez tereny budowlane – w świetle art. 2 pkt 33 ustawy o VAT – rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen, pojęcie „teren budowlany” oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę. Zatem ww. zwolnienie z VAT przysługuje odnośnie takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż budowlane. Ze zwolnienia z VAT w tym przypadku korzystają więc dostawy gruntów rolnych i leśnych. W praktyce problematyczne bywa rozstrzygnięcie, czy czynność wywłaszczenia powinna zostać opodatkowana VAT jako mająca za przedmiot grunty rolne (użytkowane w gospodarstwie rolnym) czy też jako mająca za przedmiot tereny budowlane (przeznaczone pod budowę drogi). Minister Finansów zaznaczył, ze wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (wydawanej na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych) wywołuje taki sam skutek w zakresie dotyczącym zmiany przeznaczenia wywłaszczanej nieruchomości, jak wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (wydawanej na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Jednocześnie – uwzględniając treść art. 11i ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, stanowiący iż w sprawach dotyczących zezwolenia na realizację inwestycji drogowej nie stosuje się przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – podkreślić należy, iż zezwolenie na realizację inwestycji drogowej skutkuje przeznaczeniem nieruchomości pod zabudowę, niezależnie od tego, czy dla tej nieruchomości obowiązuje plan zagospodarowania przestrzennego oraz niezależnie od jego treści. Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa: 1) własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych, 2) własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych - z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. W myśl tych przepisów zmiana przeznaczenia wywłaszczanych nieruchomości z rolnych na przeznaczone pod zabudowę odbywa się w tym samym momencie, w którym te nieruchomości stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego. Zmiana ta nie wystąpiłaby gdyby nie doszło do czynności wywłaszczenia. Nie znajdowałoby zatem uzasadnienia stwierdzenie, iż najpierw dokonano zmiany przeznaczenia nieruchomości, a następnie dokonano ich dostawy (wywłaszczenia) – już jako terenów budowlanych. Z tych powodów, zdaniem Ministra Finansów wywłaszczana nieruchomość rolna powinna zostać potraktowana na gruncie VAT (opodatkowana lub zwolniona) na zasadach właściwych dla nieruchomości rolnej. Jednak Minister Finansów wyraźnie też zaznaczył, że z uwagi na możliwe różne stany faktyczne w każdym konkretnym przypadku wywłaszczenia gruntu konieczna będzie jego szczegółowa analiza w celu prawidłowego opodatkowania transakcji (co wynika m. in. z ww. orzecznictwa TSUE). W razie wątpliwości podatnik zawsze też może wystąpić do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej. Kwota VAT nie jest doliczana do wartości odszkodowania Ponadto Minister Finansów poinformował, że jeżeli w danym stanie faktycznym wywłaszczenie gruntów będzie opodatkowane VAT, to kwota VAT nie jest doliczana do wartości odszkodowania. Innymi słowy - wysokość odszkodowania jest kwotą brutto, zawierającą w sobie kwotę podatku VAT, obliczanego zgodnie z tzw. metodą „w stu”. Tak samo interpretuje tą kwestię NSA (przykładowo: wyrok z 28 listopada 2017 r. sygn. akt I OSK 347/16; wyrok z 27 października 2016 r. sygn. akt I OSK 1289/16; wyrok z 3 grudnia 2015 r. sygn. akt I OSK 802/14).